Toplumların, yaşam boyu öğrenme becerisini sağlayabilmek adına bilgi edinmesi, üretmesi en önemli ihtiyaçlarındandır. Bilginin edinilmesi ve üretilmesinde, “okuma” her zaman en önemli öğe olmuştur.

Toplumların, yaşam boyu öğrenme becerisini sağlayabilmek adına bilgi edinmesi, üretmesi en önemli ihtiyaçlarındandır. Bilginin edinilmesi ve üretilmesinde, “okuma” her zaman en önemli öğe olmuştur.

Kişinin yenilenmesi, sınırlarını zorlaması ve evrenselliğe ulaşması için verdiği basit ancak oldukça önemli bir mücadele olarak okuma; görme, dikkat, algılama, hatırlama, seslendirme, anlamlandırma, sentezleme, çözümleme ve yorumlama gibi bileşenlerden oluşan, karmaşık zihinsel süreçtir. Bu süreç, bireylerin bilgi edinmesi ve öğrenmesi yanında iç dünyayı zenginleştirme, önyargısız, yansız ve hoşgörülü bakış yaratma, düşünme ve yaratma özgürlüğü ile değerlendirme gibi alışkanlıklar kazandırır.

Okuma alışkanlığı; bireyin bir gereksinim ve zevk kaynağı olarak algılaması sonucu okuma eylemini yaşam boyu, sürekli, düzenli ve eleştirel bir biçimde gerçekleştirmesidir. Okuma alışkanlığı yaşam boyu öğrenmenin temelidir.

Okuduğunu anlama ise okuduğu metnin içeriğini kavrama, metinle ilgili soruların cevaplayabilme ve metnin ana fikriyle ilgili çıkarımlar yapma anlamına gelmektedir.

Bu anlamda daha okul öncesi eğitim yıllarından itibaren çocuklarda okuma anlama becerilerinin geliştirilmesi çok önemlidir. Bu becerileri geliştirmek için de çocuklara okuma alışkanlığının kazandırılması olmazsa olmazdır.

Eğitim sistemimizde, kitap okuma alışkanlığı çocuğa ödev verilerek, özet çıkarması istenilerek ya da okunan kitapla ilgili sınav yapılarak kazandırılmaya çalışılıyor. Ancak bu yöntemlerin tümü çocukların kitap okumayı bir ders, bir değerlendirme aracı gibi algılamasına neden oluyor. Ayrıca ödül-ceza yaklaşımının da kitap okuma alışkanlığı kazandırmaya olumludan çok olumsuz etkisi var. Bu anlamda kitap özeti çıkarmak ya da okunan kitaptan sınav yapmak, çocukların yaratıcılıklarını ve düşünme yetilerini körelten yöntemlerdir.

Çocuklarla kitap okuma ve anlama etkinliği yaparken şunlara dikkat etmek gerekiyor:

-Okunacak ve değerlendirilecek kitap, çocukların seviyelerine uygun olmalıdır.

-Çocuklarda önce kitabı okuyarak, kitapla ilgili önemli noktaları not etmek.

-Kitabın “Hikâye haritası” unsurlarını tespit ederek, özellikle vurgulanması gereken noktaları belirlemek.

-Çocuklar kitabı okuduktan sonra, belirlenen noktalarda onlarla sohbet etmek.

-Çocukların, kitabın kahramanlarının yerine geçerek kendi fikirlerini söylemelerine ve bu fikirleri arkadaşlarıyla tartışmalarına zemin hazırlamak.

Çocuklara okuma alışkanlığı kazandırmak ve sürdürmenin birçok yolu vardır. Bu yol ve yöntemler öğretmenler tarafından çeşitli araçlarla uygulanmaktadır. Çocukları kitap okumaktan uzaklaştırmak ve kitap okuma alışkanlığının kazanılmasında olumsuz yönleri olan kitap özeti çıkarma ve kitap sınavı yapma uygulamaları bir an önce terkedilmelidir.


Abdullah DAMAR | 21.04.2025