üresel vatandaşlık öncelikle sosyal adaleti, eşitliği, barış ve mücadeleyi önceleyen; farklılıklara saygı duyan, eleştirel düşünen, tartışan; insana ve eşyaya saygı duyan; çatışmaları işbirliği içinde çözmeye çalışan, adaletsizlik ve eşitsizlikle mücadele edebilen, kendini bilen ve kendine saygı duyan; empati kurmayı bilen, sorumlu ve özellikle sosyal adalet ve eşitlik gibi tutumları benimsemiş olan bireyleri tarifleyen bir kavramsal çerçevedir.

Küresel vatandaşlık öncelikle sosyal adaleti, eşitliği, barış ve mücadeleyi önceleyen;  farklılıklara saygı duyan, eleştirel düşünen, tartışan; insana ve eşyaya saygı duyan; çatışmaları işbirliği içinde çözmeye çalışan, adaletsizlik ve eşitsizlikle mücadele edebilen, kendini bilen ve kendine saygı duyan; empati kurmayı bilen, sorumlu ve özellikle sosyal adalet ve eşitlik gibi tutumları benimsemiş olan bireyleri tarifleyen bir kavramsal çerçevedir.

Eğitimin, bireye kişilik, değer ve yetenek kazandırdığı, onda istendik davranışlar geliştirdiği ve toplumu değiştirme, dönüştürme ve yenileme işlevi düşünüldüğünde öğretmenlerin, hem öğrenciler, hem de toplumsal dönüşüm konusunda ne kadar önemli bir konumda oldukları anlaşılabilir.Küresel vatandaşlık eğitiminde de öğretmenin rolü çok önemli ve vazgeçilmezdir.

Bu anlamda küresel vatandaşlık eğitiminde öğretmenlere büyük roller düşmektedir. Ancak bu önemli role rağmen, ülkemizde okul müdürü ve öğretmenlerin küresel vatandaşlık konusunda ne durumda olduğunu tespit etmeye çalışan araştırmalara bakıldığında durumun hiç de iyi olmadığını görürüz. Bu alanda yapılan araştırmalara göre, okul yöneticilerinin küresel vatandaşlık tutum düzeyleri düşük çıkmıştır. Literatür incelendiğinde sosyal bilgiler ve okul öncesi öğretmenlerine, öğretmen adaylarına ve öğrencilere yönelik yapılan küresel vatandaşlık düzeyi inceleme araştırmalarında da benzer bulgular elde edilmiştir.

Bu durumun olumlu bir hale getirilmesi kolay değildir ancak ihmal edilecek bir durum hiç değildir.

Öncelikle öğretmenlerin yetkin bir biçimde küresel vatandaşlık eğitimi verebilmeleri için bazı bilgi, beceri, tutum ve yeterliliklere sahip olmaları gerekmektedir. Bu anlamda öğretmenlerin;

-Kültürel farkındalıkları kazanmış olmaları,

-Sosykültürel bilinçlerinin gelişmiş olması,

-Kültürün, insan davranışları üzerindeki etkisinin farkınla olması,

-Kültürel zekalarının yüksek olması,

-Sosyal adalet anlayışlarının gelişmiş olması,

-Empatik eğilimlerinin yüksek olması,

-Hoşgörülü bir tutuma sahip olması,

-Küresel sorunlarla ilgilenmesi ve bu sorunların çözümü için sosyopolitik yargılara sahip olması,

-Finans sistemleri hakkında bilgi sahibi olması finansal okuryazar olması, gerekir.

Küresel vatandaşlık eğitiminde öğretmenler, fikirlerinin farkında ve açık görüşlü olmalıdır. Çoklu bakış açısına değer vermeli, açık tartışmalarda karşıdaki kişinin görüşlerini açıklıkla dinlemelidir. Dünya üzerinde yaşanan açlık, yoksulluk, tıbbi balıma erişim, iklim değişikliği, eğitim hakkından yararlanma, insan haklarının korunması gibi konularda öğrencilere ilham verebilmek için öncelikle öğretmenlerin daha iyi bir dünyada yaşama arzusu konusunda aşırı istekli olmaları ve bunu yaşam biçimi haline getirmeleri gereklidir.

Ayrıca çeşitliliğe değer veren sınıf ortamları yaratmalı, kültürler arası iletişimi ve etkileşimi kolaylaştırmalı, küresel vatandaşlıkla ilgili konu ve deneyimlerini ders programlarına ertegre edebilmelidir.

Küresel vatandaşlık eğitiminde öğretmenlere çok büyük roller düşmektedir. Bütün meslektaşlarımızın bu rollerin farkında olarak sınıfa girmeleri ve meslek hayatlarını bu farkındalıkla sürdürmeleri toplumun geleceği açısında çok önemlidir.

Kaynaklar

Kasım KARATAŞ. (2021) Eğitim ve 21. Yüzyıl Becerileri. Nobel Yayınevi.

Abdullah DAMAR | 21.10.2022