Etik, toplumsal değer unsuru olarak; ahlak kavramı içerisinde mesleki kuralların toplumsal fayda temelinde çerçevesini şekillendiren felsefi ve bilimsel alanda tartışılan, gelişen ve dönüşen bir olgu olarak önem arz etmektedir.

Etik, toplumsal değer unsuru olarak; ahlak kavramı içerisinde mesleki kuralların toplumsal fayda temelinde çerçevesini şekillendiren felsefi ve bilimsel alanda tartışılan, gelişen ve dönüşen bir olgu olarak önem arz etmektedir. İdari, hukuki ve siyasi olarak özellikle “kamu etiği” çerçevesinde çokça gündeme gelen etik meselesini biz de daha önce kamunun STK’larla ilişkisi açısından ele almıştık. Bu yazımızda ise; “sivil toplum etiği” meselesine bakışımızı ifade edeceğiz. Bizce; sivil toplum etiği de meslek ve kamu etiği kadar önem arz eden ve gündeme gelmesi gereken bir meseledir.

STK’lar, İnsanlık tarihi boyunca toplumsal dayanışma ve yardımlaşma amacıyla gönüllülük esasıyla ahlaki temelde şekillenip gelişerek insan hakları ve demokrasi doğrultusunda yönetişimin ve demokratik katılımcılığın ana unsurlarından biri haline gelmiştir. Bu yönüyle STK’lar aynı zamanda toplumsal ve evrensel değerlerin koruyucusu, geliştiricisi olma fonksiyonu da üstlenmişlerdir. Sivil toplum etiği de bu bağlamda, sivil toplumun hukuki şekil esaslarına uygun işleyişinden öte toplumsal fayda temelinde toplumsal değerlerle bütünleşip gelişen ilkesel esaslar üzerinde gelişmelidir. Çünkü; kuruluş amacıyla tam olarak fonksiyonel olamayan STK’lar; bireyi, toplumu, siyaseti manipüle ederek toplumsal fayda esasının aksine toplumsal zarar meydana getirir. Bu da STK’lara ayrılan maddi ve manevi kaynakların ziyanı anlamına gelir. Bu durum aynı zamanda STK’lara karşı toplumsal güvenin zedelenmesine ve toplumsal ahlaki değerlerin yozlaşmasına yol açar. STK’lar da görev almak; gelişmiş bilinç düzeyinin yüklediği sorumlulukların farkındalığı ile paralellik gösterdiğinde kuruluş amacı ve kamusal fayda en üst düzeyde gerçekleşmiş olur. Böylece; STK’lar sürekli gelişen, yenilenen ve toplumu dönüştüren bir fonksiyona bürünmüş olur. Sivil toplum etiği konusunda stratejik konumda olan unsurlardan biri de siyaset kurumudur. Çünkü; çoğunlukla STK’ları amaç dışı araçsallaştıran ana kaynak siyaset kurumu olmaktadır. Halbuki; sivil toplumun çıkış noktasında gönüllülük, dayanışma ve kamu yararı vardır ve bu nedenle sivil toplum siyaset üstü kurumlardır. Yani; sivil toplumun özünde herhangi bir kişiye, herhangi bir siyasi gruba maddi veya manevi menfaat devşirmek yoktur.  Biz de sivil toplum örgütlülüğümüzü her daim etik yaklaşımla gerçekleştiriyoruz. Derneğimizin tüzel kişiliğine ve temsil ettiğimiz ruhsal engelli ve yakınlarına karşı tüm etik dışılıklara karşı her daim etik çerçevede mücadelemizi sürdürüyoruz. Derneğimize yönelik ön yargıları kırarak en üst düzeyde kamusal fayda üretmemizi sağlamak adına sivil toplum etiğine yaklaşımımızın temel çerçevesini ifade edelim.

Derneğimiz, on yedi yıllık örgütselliği boyunca tüm zorluklara ve engellemelere rağmen; amacından, kararlılığından, ilkesel duruşundan asla taviz vermemiştir. Her zaman siyaset üstü konumunu muhafaza etmiş ve asla popülizm yapmamıştır. Çünkü; popülizm, belli kesimlere yönelik oluşturulan karşıtlık üzerinden kamuoyu oluşturma aracıdır. Bu da bizleri tarafgir kılarak siyasallaştırır. Bizler için ise; asıl olan amacımız doğrultusunda hak temelli, haklı olduğumuz konumda, hak savunuculuğu yapmaktır. Bunu yaparken kişi, grup, ideoloji vb. ayrımı asla yapmayız. Yani; haklı olduğumuz durumda herkese karşı hak savunuruz, herkesin yanlışını etik, bilimsel, ilkesel ve hukuki çerçevede ifade ederiz. Derneğimizin amacı doğrultusunda ortaya koyduğu “toplumsal değer inşası” iddiası ve tezlerinin her yönüyle analizini yapıp, doğruladıktan sonra kamuya mal ederiz. Hak savunuculuğumuzu kamunun en az zararla ve en üst düzeyde fayda sağlayacağı aşamada gerçekleştiririz. Bu nedenle bireysel ve kitlesel olarak açma hakkımız olan idari davalarla ilgili derinlemesine çalışmalar yapmaktayız. Bu nedenle İdari davaları açmaya başladığımız süreç; ruhsal engelli ve yakını yaklaşık beş milyonu aşkın vatandaşın hukuku açısından idarenin görevini yapmayı ve hataları düzeltmeyi açıkça en üst düzeyde reddettiği nokta olacaktır. Yani; nihayetinde Sayın Cumhurbaşkanımızın “Herkesin Cumhurbaşkanı olma, eleştirileri kabul edip hataları düzeltme, kamu etiği, hukukilik, ülkenin uluslararası itibarı vb.” konulardaki iradelerinin seyrine göre hak savunuculuğumuz şekillenecektir. Bu kapsamda iki temel yol vardır: Birincisi; Engelliler Kanunu’nun öngördüğü “engellilikle ilgili politika oluşturma ve KAMU-STK işbirliği yapma” esasıyla sorunları çözmektir. İkinci yol ise; ruhsal engellilik temelinde “ Anayasal hak ve yetkilerin kanun ve yönetmeliklerle sınırlanması, Anayasa, Engelliler Hakkında Kanun, diğer ilgili kanunlarla tarafı olunan uluslararası sözleşmelerin ihlalinden, insan hakları ve idarenin görev ihlallerinden” bireysel ve kitlesel olarak Türk ve dünya hukuk tarihinin en özgün idari davalarını açmaktır. İdari dava açma durumunda kalacağımız süreç aynı zamanda ülkemizin uluslararası itibarı ve kamu zararı meselesidir. Bu nedenle; bu konudaki etik sorumluluk derneğimize değil; kamuya (devlet) aittir.

Biz; STK olarak amacımızdan, duruşumuzdan, ilkelerimizden eminiz ve kararlıyız. Toplumsal değer inşası mücadelemize karşı etik ve hukuk dışı duruş sergileyip engelleme yapanlar ise; nihayetinde yaptıklarının ülkemizde ahlaki yozlaşmayı ve kamu zararını beslemek olduğunu anlayacaklardır. Etik ve erdemli olan her zaman her yerde ve her alanda hata kabul edip kendini düzeltmektir, bilgiyi alıp kamu yararına işlemektir, sorumluluk duygusuyla gelişip, dönüşüp iyi, doğru ve faydalı olanı toplumsallaştırmaktır.

Serpil ACIOĞLU | 07.11.2025