Özellikle bitkisel yağlar, et ve süt ürünlerindeki katkı maddeleri tehlike sinyalleri veriyor. Uzmanlar, güvenli gıdaya erişimde yaşanan zorlukların ve düşük gelir gruplarının ucuz ve kalitesiz ürünlere yönelmesinin sağlık sorunlarını artırdığını vurguluyor.

Halk Sağlığı Uzmanı Doç. Dr. Cavit Işık Yavuz, yetersiz beslenmenin toplum sağlığını tehdit eden bir boyuta ulaştığını belirterek, “Gıda enflasyonu, dengeli beslenme imkanlarını dar gelirli kesimler için daha da zorlaştırdı. Ucuz ürünlere olan talep arttıkça fiziksel, kimyasal ve mikrobiyolojik açıdan sorunlu gıdalar yaygınlaştı. Önümüzdeki yıllarda beslenme bozuklukları kaynaklı sağlık sorunlarıyla daha sık karşılaşacağız” dedi.

Gıda Güvenliğinde İlk Sırada Yağlar Var

Tarım ve Orman Bakanlığının kamuoyuyla paylaştığı gıda taklit ve tağşiş raporuna göre, bitkisel yağlar, et ve süt ürünleri en fazla sorun tespit edilen ürünler arasında yer alıyor. Bakanlık, Ekim 2024 itibarıyla toplamda 849 taklit ve tağşiş ürün listesini yayımladı. Bu ürünlerin %48’ini bitkisel yağlar oluştururken, zeytinyağına farklı tohum yağlarının karıştırıldığı belirlendi. Et ürünlerinde ise farklı hayvan etlerinin karışımı ve boyaların kullanımı %22,23 oranında tespit edildi. Süt ürünlerinde ise katkı maddelerinin varlığı %14,5 ile dikkat çekiyor.

Doç. Dr. Yavuz, bazı katkı maddelerinin toksik ve alerjik etkiler doğurabileceğini ifade ederek, “Sindirim zorluklarına ve toksik yağ sendromuna yol açan maddeler, melamin gibi protein artırıcı kimyasallar ve izinsiz boya kullanımına rastlanıyor. Bu durum zehirlenme vakalarına hatta ölümlere neden olabiliyor” uyarısında bulundu.

Avrupa’dan Geri Gönderilen Gıdalar

Türkiye’de üretilip Avrupa’ya ihraç edilen bazı gıdaların, kimyasal içeriklerinin sınır değerlerini aştığı gerekçesiyle geri gönderildiği bildirildi. Avrupa Gıda Güvenliği Ajansının verilerine göre, 2024’ün son çeyreğine kadar yayımlanan gıda uyarılarının %9’u Türkiye’den ihraç edilen ürünlere ait. Pestisit ve aflatoksin, bu ürünlerde en sık karşılaşılan sorunlar arasında.

Aflatoksinin sıcak ve nemli ortamlarda daha fazla ortaya çıktığını belirten Yavuz, bu maddenin karaciğer sağlığı üzerinde ciddi olumsuz etkileri olduğunu söyledi. Pestisit kalıntılarının da benzer şekilde halk sağlığını tehdit ettiğine dikkat çekti.

Gıda Güvenliği Şeffaflık Bekliyor

Doç. Dr. Yavuz, Tarım ve Orman Bakanlığının iç pazarda satılan ürünlere ilişkin gıda analiz sonuçlarını açıklaması gerektiğini savundu. “İfşa edilen listeler, sadece sorunlu ürünlerin kategorilerini gösteriyor. Ancak genel tabloyu anlamak için pestisit, aflatoksin ve diğer kimyasalların oranlarına dair daha kapsamlı bir bilgiye ihtiyaç var” dedi.

Güncel İfşa Listesi

Bakanlığın yayımladığı son listede, 849 taklit ve tağşiş ürün ile 176 sağlığa zararlı ürün bulunuyor. Sağlığa zararlı ürünler arasında, bazı baharatlarda izinsiz boya, pekmezlerde ilaç etken maddesi ve süt ürünlerinde Natamisin gibi maddeler tespit edildi.

Halk sağlığını korumak adına gıda güvenliği önlemlerinin artırılması ve şeffaflığın sağlanması kritik önem taşıyor.