Deprem bölgesinde yıkılan ya da yıkılması gereken binalarda asbest varlığının olası olduğu varsayımı ile Temiz Hava Hakkı Platformu (THHP) ve Türk Tabipleri Birliği (TTB) tarafından 28 Ağustos-16 Eylül 2023 tarihleri arasında yürütülen çalışmada Adıyaman merkez, Kahramanmaraş merkez ve Kahramanmaraş’ın Elbistan ilçesi merkezinde çöken tozdan örnekler alınarak asbest analizi yapıldı.

Avrupa Komisyonu tarafından kullanımı tavsiye edilen elektron mikroskobu kullanılan analiz, TÜRKAK tarafından akredite edilmiş bir laboratuvarda gerçekleştirildi. Analiz sonucunda, Adıyaman’dan alınan 30 örneğin ikisinde, Maraş'tan alınan 21 örneğin sekizinde, Elbistan’da ise 15 örneğin ikisinde farklı türlerde asbest tespit edildi.

Temiz Hava Hakkı Platformu ve Türk Tabipler Birliği toplantısında kısa ve uzun dönemli çözüm önerileri açıklandı

Deprem bölgesinde henüz yıkılmamış ağır hasarlı binalar ile, deprem esnasında veya sonrasında yıkılmış, ancak enkazı henüz kaldırılmamış tüm binalar ivedilikle asbest risk değerlendirilmesinden geçirilmelidir.

Tehlikeli bir atık olan asbestin güvenli biçimde nihai bertarafına yönelik atık yönetim altyapısı güçlendirilmelidir.

Ülkedeki, özellikle ilgili kamu kurumlarındaki asbest analiz altyapısı hızla geliştirilmelidir.

Başta deprem bölgesinde olmak üzere ülke genelinde, Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelikte tanımlandığı şekliyle “asbest söküm çalışanı” ve “Asbest söküm uzmanı” yetiştirmek üzere daha sık, yaygın ve hızlandırılmış eğitim programları düzenlenmeli; sertifikalı çalışan ve uzman sayısı arttırılmalıdır.

Asbestli atıkları nasıl bertaraf edilmeli?

Asbestli malzemeler uygun şekilde eğitilmiş personel tarafından bertaraf edilmelidir.

Asbest atıklarının toplu olarak taşınması en iyisidir. Taşıma sırasında, toz ve liflerin dışarı çıkmaması için konteynerlerin kapalı veya mühürlü kalması sağlanmalıdır.

Asbest atıkları bertaraf edilmeden önce diğer atıklarla karıştırılmamalıdır.

Asbest içeren malzemeler, asbest lifi salımını önlemek için uygun şekilde tasarlanmış olmaları koşuluyla düzenli depolama sahalarında bertaraf edilebilir. Böyle bir sahada bir astar (membran) ve sızıntı suyu toplama sistemi ve yeni depolanan atıkların hemen uygun bir inert malzeme tabakasıyla kaplanmasını sağlayacak bir sistem bulunmalıdır.

Düzenli depolama sahalarının mevcut olmaması veya depremden zarar görmesi durumunda, asbest atıklarının geçici depolanması için sahalar belirlenmeli ve hazırlanmalıdır.

Asbest bertarafı yapılacak depolama alanları, kentteki hâkim rüzgarları da dikkate alan, yerleşim alanlarını olası bir tozuma ve lif taşınımının etki alanı dışında bırakan bir modelleme ile tespit edilmelidir.

Tam coğrafi koordinatlar da dahil olmak üzere asbest atıklarının bertaraf edileceği yerlerin kaydı tutulmalı ve kamuoyu ile paylaşılmalıdır.

Tehlikeli bir atık olan asbestin güvenli biçimde nihai bertarafına yönelik atık yönetim altyapısı güçlendirilmelidir.

Çalışanların korunması lazım

Asgari önlem olarak, çalışanlara eldiven, gözlük, tek kullanımlık giysi veya yedek giysi (çalışanların kirlenmiş giysileri eve götürmemesi için) ve tek kullanımlık toz maskeleri sağlanmalıdır. Kirlenmiş giysiler ve koruyucu ekipman diğer asbest içeren malzemelerle aynı şekilde bertaraf edilmelidir.

Çalışanların yıkanmaları için tesis sağlanmalıdır. Asbest liflerinin çalışma sahası dışına yayılma riskini en aza indirmek için yemek yemeden, bir şey içmeden veya sigara içmeden önce ve eve dönmeden önce yıkanmaları gerektiğinin farkında olmaları sağlanmalıdır.

Önlemler alınmalı

İnşaat molozu yığınlarının bulunduğu alanlara, yıkım alanlarına ve atık sahalarına erişim kısıtlanmalıdır. Bu alanlardan özellikle çocuklar uzak tutulmalıdır.

Asbestli malzemeler mümkün olduğunca nazik bir şekilde sökülmelidir. Bu tür malzemeleri taşımak, kesmek veya parçalamak gerekiyorsa, havadaki lif ve toz miktarını azaltmak için iyice ıslatılmalıdır.

Asbest içeren malzemelerle kirlenmiş yüzeyler ıslak yöntemler kullanarak temizlenmelidir. Toz alma, süpürme veya ev tipi elektrikli süpürge kullanımı, lifleri ve tozu havaya savuracaktır.

Asbest içeren malzeme yığınları, güvenli bir şekilde depolanana veya bertaraf edilene kadar, örneğin branda veya plastik levhalarla kapalı tutulmalıdır. Malzemelerin taşınmadan önce iyice ıslatılması gerekir.

Asbest içeren atık malzemeler güvenli bir şekilde bertaraf edilinceye kadar kapalı kaplarda saklanmalıdır. Konteynerler metal, plastik veya fiber variller ya da güçlü polietilen torbalar olabilir. Torba kullanılıyorsa, bir torba diğerinin içine konmalı ve her biri bantla kapatılmalıdır. Konteynerler üzerine tehlike uyarısı eklenmelidir. Örneğin, "Tehlike! Asbest liflerı içerir. Solunduğunda zararlıdır. kansere neden olabilir. Kapalı tutun. Toz oluşturmaktan kaçının" yazılabilir.

gaziantepsabah.com