Elbette üretim ve paylaşım olmadan ekonomi olmaz.

İşte bu üretim ve paylaşım ilişkisinin tamamına ekonomi diyoruz. İnsanlığın ilk çağlarını geçersek (bunu başka bir yazıda açarız) üretim dediğimiz olayın gerçekleşmesi için üretim araçları gerek.

Tarım toplumunda toprak, kara saban, at ya da öküz vs. sonra traktör ve muhtelif makinalar, giderek sanayi toplumu fabrikalar ve devasa üretim tesisleri. Bu üretim araçlarına sahip olanlar kimlerse, onların hükmü yürüdü. Düzen onların düzeni, sistem onların sistemi oldu. Yani üretim araçlarının mülkiyet biçimi o toplumların yaşam biçimlerini de belirledi.

Sonra sermaye belli ellerde büyüdü, “Türev piyasalar” oluştu. Günümüzde faiz, borsa, kripto yani üretimden değil paradan para kazanma ekonomisi diğerlerinden öne geçti, bu durum üretim ve paylaşım ilişkilerinin ötesine geçtiği için, kendisinden önceki bütün modelleri zehirledi, hastalıklı hale getirdi.

Elbette halen üretim var, üretim araçları var ama üretim araçlarına sahip olanların değil, esasen parayı verenlerin düdüğü çaldığı bir döneme evrildi, yani finans kapital bir sonraki adımda adı Emperyalizm oldu.

“Mühür kimdeyse padişah odur” sözü “Para kimde daha çoksa padişah odur” oldu.

Bütün bu süreçlerde itiraz edenler de vardı bireysel ve toplumsal karşı çıkışlar, büyük mücadeleler hatta devrimler oldu. Üretim araçları şahısların elinden alınıp, toplumun geneli adına kamulaştırıldı. Bunun adı sosyalizmdir. Birçok ülkede sosyalizm gerçekleşti ama en fazla yüz yıl yaşadı, para-sermaye yeniden düdüğünü çalmaya başladı.

Bizim oralarda paraya dair bazı sözler vardır “Paran kadar konuş”, “Anayı kızdan ayıran para”, “Var mı pulun alem kulun”, “Seni parayla tartarım” vs. bakar mısınız, para neler yapabiliyor?

Ne acayip bir güç. İşte buna paranın fiziği diyebiliriz her halde?

Devam edecek…



Ahmet ATILMIŞ | 03.02.2025 – aatilmis@hotmail.com