Dünya AIDS Günü öncesinde UNAIDS tarafından yayımlanan rapora göre, dünya genelinde yaklaşık 39.9 milyon kişi HIV ile yaşıyor. Ancak bu kişilerin 9.3 milyonu hayat kurtarıcı tedavilere erişemiyor. Türkiye'de ise Sağlık Bakanlığı verileri, HIV ve AIDS vakalarının giderek arttığını gösteriyor.
Türkiye’de HIV ve AIDS Vakaları
2024 yılı itibarıyla Türkiye’deki veriler:
- HIV pozitif vaka sayısı: Yaklaşık 40 bin
- AIDS vaka sayısı: 2 bin 300
- Cinsiyet dağılımı: Vakaların %80’i erkek
- Yabancı uyruklu bireyler: Vakaların %15-16’sını oluşturuyor
Uzmanlara göre, HIV taşıyan kişilerin büyük bir kısmı artık virüsü Türkiye’den alıyor.
Pandeminin Etkisi ve Geç Tanı Riski
Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Yeşim Taşova, COVID-19 pandemisinin HIV vakalarının tespitini zorlaştırdığını belirtiyor. Taşova, pandemide aksayan laboratuvar çalışmalarının şimdi normale dönmesiyle vaka sayılarında artış gözlendiğini ifade etti.
“Ne yazık ki birçok kişi sağlık kuruluşlarına geç dönemde başvuruyor. Bu durum hem tedavi sürecini zorlaştırıyor hem de virüsün fark edilmeden başkalarına bulaşma riskini artırıyor.”
Virüsün İç Kaynaklı Bulaşma Oranında Artış
Prof. Dr. Taşova, HIV bulaşının artık Türkiye içindeki kaynaklardan gerçekleştiğini vurguladı. Bunun yanı sıra, uyuşturucu kullanımındaki artışın da bu tabloyu kötüleştirdiğini belirtti. Vakaların çoğunluğu 15-40 yaş aralığında olsa da, ergenler ve 60 yaş altı bireyler arasında da hızlı bir artış olduğu ifade edildi.
Anneden Bebeğe Geçiş Riski
HIV, tedavi edilmeyen annelerden doğum sırasında veya emzirme yoluyla bebeğe geçebiliyor. Bu nedenle, gebelik döneminde HIV testi yapılması hayati önem taşıyor.
HIV Tedavisi ve Erken Teşhis
HIV taşıyıcılarının yaklaşık yarısının durumlarından habersiz olduğu tahmin ediliyor. Bu da virüsün istemsiz şekilde yayılmasına neden oluyor. Ancak erken teşhis, tedavi sürecini büyük ölçüde kolaylaştırıyor.
“Hiç tedavi almayan bir kişi, HIV enfeksiyonu sonrası yaklaşık 8-10 yıl içinde AIDS evresine geçiyor ve tedavi edilmezse yaşamını kaybediyor. Ancak tedaviye başlayan bireyler, HIV nedeniyle hayatlarını kaybetmiyor” diyen Taşova, erken teşhis ve tedaviye erişimin önemini vurguladı.
Türkiye’de HIV tedavisi ücretsiz olarak sağlanıyor. Basit bir ELISA testi ile tespit edilebilen HIV, doğru tedavi ile kontrol altında tutulabiliyor. Sağlık Bakanlığı, virüsün yayılmasını önlemek için toplumda farkındalık çalışmalarına ağırlık verilmesi gerektiğini belirtiyor.
Sonuç
HIV ve AIDS ile mücadelede erken teşhis ve tedavi hayati öneme sahip. 1 Aralık Dünya AIDS Günü vesilesiyle, uzmanlar halkı düzenli test yaptırmaya ve koruyucu önlemler almaya çağırıyor.
